HZ. OSMAN KAÇINCI HALİFEDİR? HZ. OSMAN KAÇ YIL HALİFELİK YAPMIŞTIR?

Efendimiz’in^(s.a.v.) vefatından sonra Hz. Ebû Bekir^(r.a.) iki buçuk yıl, Hz. Ömer^(r.a.) on buçuk yıl, Hz. Osman^(r.a.) on iki yıl, Hz. Ali^(r.a.) ise beş yıl hilafette kalmıştır. Resûlullah’ın^(s.a.v.) beşaret ve işaret ettiği gibi halifelik toplam otuz yıl sürmüştür. Biz on iki yıllık halifelik döneminde Hz. Osman’dan^(r.a.) bahsedelim.

Hz. Ömer^(r.a.) ölüm döşeğinde bulunduğu esnada, Efendimiz’in^(s.a.v.) hayattayken razı olduğu on insanın altısından oluşan bir şûra heyeti seçer. Allah’ın^(c.c.) razı olduğu cennetle müjdelenmiş sahâbeler on kişidir ve bunlardan Hz. Ebû Bekir^(r.a.) ile Ebû Ubeyde b. Cerrah^(r.a.) vefat etmiştir. Hz. Ömer^(r.a.) de Firuz tarafından hançerlenip yatağa düşmüş, ölüm döşeğindedir. Geriye on kişiden yedisi kalmıştır ama Hz. Ömer^(r.a.) şûraya altı kişi seçmiştir. Peki, neden yedi değil de altı kişi seçmiştir? Çünkü bu kişilerden Saîd b. Zeyd^(r.a.), Hz. Ömer’in^(r.a.) kız kardeşiyle evlidir. Hz. Ömer^(r.a.) akrabalarının hilafete seçilmesini istemediğinden, akrabalarından birisi seçilirse insanlar tarafından yanlış anlaşılacağını düşündüğünden heyet altı kişi kalmıştır. O günlerde Hz. Ömer’in^(r.a.) yanına birtakım insanlar gelip “Ne var, oğlun Abdullah b. Ömer’i bize halife bıraksan?” dediklerinde Hz. Ömer “Ben bu zırhı giydim, bu zırhı giymem hayırlı ise ne âlâ. Ama bu zırhı giymek ateşten bir gömlekse bir eve bir kurban yeter, kurbanım!” deyip oğlunu da halifeliğe vermemiştir. (Müslim, İmâret, 11.)

Hz. Ömer^(r.a.) bu altı kişiyi, halife seçmesi için şûra heyetine verdiğinde “Halife seçmeyip sadece meşveret edebilmeniz şartıyla oğlum Abdullah b. Ömer’i de yanınıza veriyorum.’’ demiştir. Şûra heyetine seçilen altı kişi ise şunlardır: Hz. Ali^(r.a.), Hz. Osman^(r.a.), Hz. Talha^(r.a.), Hz. Zübeyr^(r.a.), Hz. Sa’d b.Ebî Vakkâs^(r.a.) ve Hz. Abdurrahman b. Avf^(r.a.). (et-Taberi, II, 580; İbnü’l-Esîr, I, 487.) Bir de bunların yanında sadece meşveret etmek için Hz. Ömer’in^(r.a.) oğlu Abdullah b.Ömer^(r.a.) vardır.

Hz. Ömer^(r.a.) yatakta, ölüm döşeğinde iken bu altı kişiyi toplayarak “Siz altı kişi Âişe’nin evine gideceksiniz. Üç gün hakkınız var ama dördüncü gün hakkınız yok. Âişe’nin evinde halife seçeceksiniz!” demiştir. O esnada kendi ahlakına çok yakın olan Ebû Talha el-Ensârî’yi^(r.a.) de çağırıp “Ey Ebû Talha, ben altı kişi şûra heyetini topladım! Âişe’nin evine koydum. Sen de Ensâr’dan en güvendiğin elli kişiyi seçeceksin. O kapının önünde üç gün nöbet tutacaksın ama dördüncü gün yok!” demiştir. Müthiş bir zekâvet ve yüksek bir hassâsiyet sahibi olan Hz. Ömer^(r.a.) bu ince yolu ümmetin içerisinde fitne çıkmasın diye tutmuştur.

Meşveret günü geldiğinde Hz. Talha^(r.a.) Medine’de değildir. Onun için beş kişi Hz. Ömer’in^(r.a.) söylediği gibi Âişe^(r.a.) annemizin evinde halifeyi seçmek için toplanır, istişare ederler. Abdurrahman b.Avf^(r.a.) ‘’Gönüllü çekilmek isteyen var mı?’’ der ve kendisinin çekildiğini açıklar. Sonra amcaoğlu Sa’d’ı^(r.a.) da çeker. Daha sonra Hz. Abdurrahman^(r.a.) Medine sokaklarına düşer ve “Kimi istersiniz?” diye herkese sorar. İnsanlar “Ya Osman^(r.a.) ya Ali^(r.a.)” der. Hz. Âişe’nin^(r.a.) evinde yapılan istişarede de işaretler en çok bu iki sahâbeyedir. Hz. Abdurrahman^(r.a.) şûra heyetine döndüğünde “Bu iki kişi arasında hangi hükmü verelim?” diye sorar ve o zamanlarda Hz. Ali^(r.a.) kırk üç, Hz. Osman^(r.a.) ise yetmiş yaşlarındadır. Son istişarelerden sonra hüsn-ü kabul ile Hz. Osman^(r.a.) halifeliğe seçilir. Bunun üzerine Abdurrahman b. Avf^(r.a.), Ebû Talha^(r.a.) ve elli askerine “Halkı topla!” diye emir verir. İnsanlar toplanınca da herkese halife Osman’ı^(r.a.) ilan eder ve ona ilk biat eden Hz. Ali^(r.a.) olur.

Yazar : Mehmet Yıldız